विचार

मञ्जु भट्ट स्कुलमा सँगै पढाउने अविवाहित एक सहकर्मीले माया–प्रेमकै कारण आत्महत्या गरेको सुन्दा म छाँगाबाट खसेजस्तै भएँ । उनले यही लकडाउनका बीच गत जेठमा आत्महत्या गरेकी थिइन् । विद्यार्थीको गृहकार्य जाँच गर्दा होस् या खाजा खाँदा, धेरैजसो हामी सँगै हुन्थ्यौं । उनी धेरै निडर, मायालु र एकदमै मेहनती थिइन् । गणित पढाउने उनी कमजोर विद्यार्थीको जग उठाउन हरतरहले लागिपरेकी देखिन्थिन् । माया–प्रेममा अर्काको मात्रै होइन, कुरा मिलेन भने आफूहरु पनि सिद्धिन बेर लगाउँदैनन् भन्ने ज्वलन्त उदाहरण यही लकडाउनमा देखें । माया–प्रेमकै कारण रुकुममा घटेको अकल्पनीय घटनाले लकडाउनको समयमा घरमा बसिरहेका सबैको मुटु नै हल्लायो । कानुनले जे–जस्तो सजाय दिए पनि साँच्चिकैको जीवनमा भने एकचोटि फेरि प्रेमको हार र जातीयताको हिसाबले उच्च कोटिमा रहेका भनिएकाहरुको जीत भएरै छोड्यो । भेरी नगरपालिका–४, जाजरकोटका नवराज विकको अंश र

२०७७ आश्विन ५ - हस्तबहादुर केसी यो लेख कोभिड–१९ (कोरोना भाइरस)द्वारा सृजित अन्तर्राष्ट्रिय संकट र समाधानसित अन्तर्सम्बन्धित भएर लेख्ने प्रयत्न गरिएको छ । (१)कोभिड १९ को उत्पत्ति यो १० महिना पहिले अर्थात सन २०१९ को डिसेम्बरमा चीनको वुहान शहरमा पहिलोपटक देखा पर्र्याे । त्यसैले चीनको वुहान शहरलाई नै कोभिडको उत्पन्न स्थानको रुपमा लिइन्छ । र , एउटा एक व्यक्तिबाट अर्र्को व्यक्तिमा अत्यन्तै छिटो सर्ने संक्रामक रोगकै रुपमा चीनमा घोषणा गरिएको थियो । एक व्यक्तिबाट अर्र्को व्यक्तिमा छिटै संक्रमण नहोस भनेर कोभिड–१९ को संक्रमण व्यक्ति व्यक्तिमा फैलिन थाल्ने वित्तिकै चीनले वुहान शहरलाई लकडाउन(बन्दाबन्दी) गरेर रोग फैलिन नदिन बेलैमा सजगता अप्नाएको थियो । जसका कारण चीनभर कोभिड फैलिन पाएन । तैपनि वुहानमा शुरुमै ३१३४ जनाले ज्यान गुमाएका थिए भने करीब ८१ हजार नागरिकहरु संक्रमित भएका थिए । चिनीया वैज्ञा

प्रल्हाद शर्मा (हुमागाई) । विषय प्रवेश गर्नुपूर्व जिल्लाको भौगोलिक अवस्थाको बारेमा केही कोर्ने प्रयास गरेको छु । वागमती प्रदेशमा पर्ने काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला मध्यपुर्वी पहाडी भु–भागमा अवस्थित जिल्लाहरु मध्ये एक हो । जिल्लाको सदरमुकाम देशको राजधानी काठमाडौंबाट करिव ३० कि.मि.को दुरीमा रहेको छ । यो जिल्ला ८५०२४’ देखि ८५०४९’ पूर्वी देशान्तर र २७०२०’ देखि २७०४५’ उत्तरी अक्षांशका बीच १४०४ वर्ग कि.मि. क्षेत्रफलमा फैलिएको छ । यस जिल्लाको पूर्वमा रामेछाप र दोलखा, पश्चिममा काठमाण्डौ, ललितपुर र भक्तपुर, उत्तरमा सिन्धुपाल्चोक, दक्षिणमा सिन्धुली र मकवानपुर जिल्ला पर्दछन् । पूर्वमा सुनकोशी, पश्चिममा नगरकोट डाँडा एवं साँगा भञ्ज्याङ, उत्तरमा इन्द्रावती एवं सुनकोशी नदी र दक्षिणमा कोखाजोर एवं खानी खोलाले घेरिएको यो जिल्ला भौगोलिक विषमता र प्राकृतिक सम्पदायुक्त जिल्ला मानिन्छ । ६ वटा नगरपालिका र ७ वटा ग

- धर्मेन्द्र बास्तोला ‘कञ्चन’ जुलाई १० को बीबीसी समाचारमा विश्वको वर्तमान चरित्रलाई उजागर गर्ने दुईवटा महत्वपूर्ण सामग्रीहरू प्रस्तुत गरिए । त्यसमा एउटा सामग्री थियो : अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार सङ्गठनले रुसलाई अन्तर्राष्ट्रिय अदालतमा उपस्थित गराउने फैसला र दोस्रो समाचार : रुसको विदेश मन्त्रालयले विश्वमा आणविक युद्धको खतरा बढेको चेतावनी । यी दुई समाचारहरू विश्वका साम्राज्यवादीहरूले समेत सुत्र नचाहेका विषय हुन् तर साम्राज्यवादको चरित्रका कारण विश्वयुद्धमा धकेलिनु अनिवार्य हुनसक्छ जसले अहिलेको विश्वमा अन्तरसाम्राज्यवादी द्वन्द्वको अवस्थालाई मुखरित गर्दछन् । ‘आणविक अस्त्र प्रयोगको खतरा’ भत्रे रुसी चेतावनीमा तेस्रो विश्वयुद्धको सङ्केत देखा पर्छ । साम्राज्यवाद भनेको युद्ध हो भत्रे लेनिनको वैज्ञानिक संश्लेषण साम्राज्यवाद रहँदासम्म त्यत्तिकै सही रहनेछ जति पहिलो र दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा थियो

- विप्लव देशले भोग्नुपरेका अनेकौँ खराबी र सङ्कटले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी र यसका नेता–कार्यकर्तालाई थप जिम्मेवारी थपिदिएको छ । सङ्कटलाई समाधान दिनुपर्ने उक्त जिम्मेवारीलाई हाम्रा नेता र कार्यकर्ताले गहिरो गरी आत्मसाथ गरेर कठोर मेहनत गर्नुपर्दछ । काङ्ग्रेस, एमाले, माकेहरूले दलाल पुँजीवादी सत्ता लादेपछि केपी–प्रचण्डहरूले मोर्चाबन्दी गरेर संसदीय चुनावमा लगभग दुई तिहाइको बहुमत प्राप्त गरे । उनीहरूले चुनावमा अनेकौँ सपनाहरू बाँडे र जनताका सामु प्रतिबद्धता पनि जाहेर गरे तर जब सरकार बन्यो जनतासँग बाँडेको सपनाको कुरै छोडौँ राम्रोसँग सरकार पनि चलाउन सकेनन् । सरकार बनेकै केही समयपछि जनता र देशलाई भुलेर केन्द्र, राज्य र स्थानीय सरकारमा बसेकाहरू जनताको सेवा गर्न छोडेर जनताले कर तिरेर जम्मा पारेको कोष उडाउन र आफ्ना थैली भर्नतिर कुदे । विदेशी एकाधिकारवादी–निगम पुँजीपति मालिकहरूसँग साँठगाँठ गरेर कमि

कुलमान घिसिङ्ग आजका हिरो अर्थात जतातै कुलमानको नाम छाएको छ । यसको एउटै मात्र कारण हो उनले आफ्नो जिम्मेवारीलाई ईमानका साथ पुरा गरे । लोडसेडिङ्गको हैरानीले सास्ती खेपेर हैरान भएका नागरिकले जब कुलमानको नेतृत्व बिद्युत प्राधिकरणमा पाए देखिने गरेर घिसिङ्गले काम गरे । उनले कुनै जादू गरेका होइनन् तर यति मात्र गरे आफ्नो जिम्मेवारीमा कुनै कसर बाँकी नराखी काम गरे । आज किन जनताले कुलमानको फेरि खोजी गरिरहेकाछन् कारण एउटै मात्र हो धेरै क्षेत्रका धेरै बदनामहरुका बीचमा उनले सुकाम गरे अर्थात नागरिकप्रति कुनै बेईमान गरेनन् । स्वभाविक हो कुनै एउटा कर्मचारी आफ्नो कार्यकाल पुरा गरेपछि सेवानिवृत हुन्छ र यो प्रकृयालाई अन्यथा मान्न हुदैन तर सबै क्षेत्रमा बदनामहरुको हालीमुहालीका बीच कुनलमानले आफ्नो कार्यकालमा जे गरे त्यसलाई नागरिकले प्रत्यक्ष महशुष गरे उनको कामको तारिफ गरे जो तारिफ योग्य पनि थियो र छ पनि तर यसको

- शान्ता ढकाल टर्किस सरकारले सेप्टेम्बर २०१७ मा प्रोग्रेसिभ लयर एसोसिएसनका १८ जना सदस्यलाई सरकार विरोधी मानिसहरूको पक्षमा वकालत गरेको भन्ने आरोपमा गिरफ्तार गरेको थियो । यो त केवल वहानामात्रै थियो । राष्ट्रपति रिसेप तेइप एर्दोगान लगातार केही समयदेखि आफ्नो शासन पद्धतिलाई तानाशाहीकरण गर्न अभ्यस्त थिए जसको परिणाम टर्किस जनताको न्याय र समानताको मुक्तिका लागि संघर्षरत व्यक्तिहरूलाई आतंककारीको संज्ञा दिँदै मर्न वाध्य पार्दै आएको देखिन्छ । इब्रु तिम्तिक गिरफ्तार भएका १८ जना वकिलहरूमध्येकी एक सकृय सदस्य थिइन । उनको जन्म १९७८ मा कुर्दिस परिवारमा भएको थियो । टर्किस उत्पीडित श्रमजीवी जनताको मुक्तिको निम्ति संघर्षरत महिला इब्रु तिम्तिक कानुन व्यवसायी तथा मानवअधिकारकर्मी थिइन । उनले फासीवादी र अन्यायपूर्ण कुर्दिस सरकारको अगाडि आत्मसमर्पण नगरी निष्पक्ष अदालतको माग गर्दै २३८ दिनको भोकहडताल गर्दैगर्दा

लीलामणीहरु हिजो पनि लडेका थिए, आज पनि लडिरहेकाछन् र भोलीपनि लडिरहनेछन् ।किनकी लीलामणीहरु हारेर थकाई मार्ने मान्छेहरु होइनन् । लीलामणीहरुको आफ्नो खालको आन्दोलनको इतिहास छ । मैले थाहा पाएदेखि भन्नु पर्दा लीलामणीहरुले कहिल्यै पदको आशक्तिमा विवेकलाई बन्दक बनाएनन् , कहिल्यै आफ्नो विचार, निष्ठा, सिद्धान्त र आदर्शलाई अरुको जस्तो सुस्तरी स्खलनतर्फ बढाएनन् शायद यसैले होला लीलामणीहरु थोरै होलान, अल्पमतमा होलान्, एक्ला जस्ता देखिएलान् तर उनीहरुले आम नेपालीको प्रतिनिधित्व गरिरहेका हुन्छन् सत्य त यो पनि हो लीलामणीहरु कहिल्यै हार्दैनन् किनकी उनीहरुको साथ लाखौँ नेपालीको आवाजसँग जोडिएको हुन्छ जहाँ नेपाल आफै बोलीरहेको हुन्छ । चाहेका भए शायद उ बेलानै लीलामणीहरुले अकुत सम्पत्ति र मनलाग्दो पद पनि बटुल्न सक्थे होलान् । चाहेका भए लीलामणीहरुले विचार र दर्शनलाई अरुले जस्तै एकातिर थन्क्याएर ऐसको जिवन बिताउन सक्ने

बालकृष्ण मैनाली आजसम्म पनि विश्व स्तब्ध नै छ । प्रत्येक मानव अचम्म तरिकाले त्रसित हुन पुगेका छन् । त्रसित हुनु स्वाभाविक पनि हो । हुन त विश्व महामारीको उदाहरण यो मात्रै होइन । योभन्दा अगाडि पनि विविध खाले भाइरसका कारण विश्व आतंक सिर्जना भएको थियो नै । जति त्रसित अवस्थामा भए पनि अन्ततः मानवले त्यसमा विजय हासिल गरेरै छाडेको छ । निःसन्देह आजको अवस्थामा पनि केही मानवीय क्षतिका बाबजुद यो मामिलामा पनि विजय हासिल गर्ने मानवले नै हो भन्ने कुरामा कतै द्विविधा छैन । मात्र चिन्ताको विषय भनेको मानवले विजय हासिल गर्दाको अवस्थामासम्म आइपुग्दा कोरोनाको कारण कसरी कमभन्दा कम क्षति व्यहोरेर विजय हासिल गर्ने हो भन्ने विषय मात्र मुख्य सरोकारको विषय र विश्वव्यापी बहस हुन पुगेको छ । डिसेम्बर महिनामा चीनको वुहानबाट शुरु भएको कोरोना भाइरस संक्रमणका कारण विश्व त्रसित अवस्थामा पुगेको छ । सबभन्दा बढी मृत्यु इ

राजेन्द्र प्रसाई मेरो मनमा बारम्बार एउटै प्रश्नले घर गरि रहन्छ।मन मा घोचि रहन्छ।त्यो प्रश्न हो हामी धनी हुँदैछौं कि गरिब?आजको मान्छे हिजो भन्दा सम्पन्न छ या विपन्न?आधुनिक समाज जो विकसित छ भनिन्छ त्यो पहिलेभन्दा सम्पन्न छ कि विपन्न? म आफ्नै गाउँघर आफ्नै परिवार को हिजो र आजको अवस्थाको तुलना गर्छु तर निर्णय वा निश्कर्षमा पुग्न सक्दिन।म अझै द्विविधा मै छु,सत्य के हो भन्नेमा?हिजोको स्स्माज र आजको समज परिवार ,आधुनिक तथाकथित सभ्य सहरीया समाज हेरौं एकपल्ट, हाम्रो बुबाको पालामा हामी निकै गरीब दुखी थियौं।हाम्रोमा दुइ हल रांगागोरु थिए।बीस बाइस वटा गाइ भैंसी थिए।सयमन धान खान राख्थ्यौं ढुकुटीमा ।हामी कालो नुनिया,बासमति चामलको भात खान्थ्यौं।बारीभरि सागसब्जी हुन्थ्यो।खेतबारीभरि आँप लिचि ,कटर ,नरिवल सुपारी,अनारस केरा बारीभरि कति हो कति, मौसमअनुसार फल्थे प्रसस्त ।केरा त हप्तै पिच्छे घरिका घरि।खाइनसकेर बे