सृजनाको चौतारी

मोदी सरकारले रावलाई जेलमै मार्न लागेको भन्दै व्यापक विरोध काठमाडौँ : लोकतन्त्रको आवरणमा फासिवाद लागू गरिरहेका संसारकै तानाशाहहरु उस्तै हुन् चाहे अमेरिकाका डोनाल्ड ट्रम्प, चाहे भारतका नरेन्द्र मोदी होऊन् वा नेपालका केपी वलीहरु । क्रान्तिकारीहरुविरुद्ध तिनले गर्ने व्यवहार भनेको एउटै र उस्तै हो । भारतका ८१ वर्षीय क्रान्तिकारी कवि तथा विचारक बरबर रावमाथि मोदी सरकारले लगाएको झूट्टा मुद्दा र पाशविक दमनले अमेरिकाका जर्ज फ्लोइडको हत्या र रुकुमका नवराज विकहरुको नरसंहारलाई सम्झाइरहेको छ । चेतनाका वाहक लेखक/संस्कृतिकर्मीहरुलाई जबर्जस्ती ‘आतङ्ककारी’ घोषणा गर्दै जेलमा यातना दिएर सडाउने काम चन्द्रशमशेरले मकैको खेतीका लेखक कृष्णलाल अधिकारीलाई मात्र होइन, केपी वलीले सुदर्शन र माइला लामाहरुलाई जेलमा सडाएर पनि गरिरहेका छन् भने वलीका मार्गदर्शक नरेन्द्र मोदीले बरबर रावहरुलाई जेलमा राखेर त्यही दोहो¥याइरहेक

लक्ष्मी उप्रेती ‘सिस्नो’ कविता तिम्रो नाङ्गो शरीर र भोको पेट देख्दा एक गाँस खाना र लाज ढाक्ने मात्रै भएपनि बस्त्र दिउँ दिउँ लाग्छ तर , के गर्नु तर, के गर्नु , मेरो पनि हालत तिम्रो भन्दा कहाँ कम छ र रु तिमीलाई दिने एकगास खाना भए भोक लाग्यो भन्दै चिच्याई रहेको मेरो दुधे बच्चालाई दिन्थे तिमीलाई तिम्रो लाज मात्रै ढाक्ने वस्त्र दिन सक्ने र म सँग भए म किन निर्वस्त्र भएर हिड्नु पर्दथ्यो मेरै नाङ्गो शरीर ढाकेर हिड्थे एकगास मिठो मसिनो र एकसरो कपडा लगाउन दशै र चाडपर्व कुर्नु परेको छ खै १ यो साल त दशै पनि कति ढिलो आएको हो लाग्छ गाउँका धनाढ्य र ठालु सवैकोमा अन्न र वस्त्र टन्न होला हाम्रै लागि भए पनि चाडै आउनु नि दशै ऋण काडेरै भए पनि मासु किन्थे अर्को दशैसम्मका लागि खान्थे, कपडा किन्थे अर्को सालसम्मका लागि लाज छोप्थे महिनौ दिनदेखि उपचार नपाएर बुडो ओछ्यानमा थलिएका छन औषधिको कुरो नगर

पुस्तक समीक्षा - पूर्णबहादुर सिंह क) आरम्भ आज विश्व–पुँजीवाद (उत्तरसाम्राज्यवाद) राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक दृष्टिले मात्र होइन, प्राकृतिक एवम् जैविक हिसाबले पनि सङ्कटमा छ। ‘साम्राज्यवाद समाजवादी क्रान्ति (सर्वहारावर्गको सामाजिक क्रान्ति) को पूर्वबेला हो । सामाजिक अन्धराष्ट्रवाद समाजवादप्रति पूर्ण विश्वासघात हो’ भनेर लेनिनले (सन् १९१६, साम्राज्यवाद पुँजीवादको चरम अवस्थाको भूमिका) उल्लेख गर्नुभएको थियो । ‘मेरो निक्र्योलमा यी सबै खराबीहरू निर्मूल गर्ने एउटै मात्र उपाय भनेको सामाजिक उत्तरदायित्व लक्षित–शिक्षा व्यवस्थासहितको समाजवादी अर्थतन्त्रको स्थापना हो’, विश्वविख्यात भौतिकशास्त्री अल्बर्ट आइन्स्टाइनले (समाजवाद नै किन ?, मई १९४९, मन्थ्ली रिभ्युको पहिलो अङ्कमा प्रकाशित, नेपाल रिडर्सका लागि दामोदर उपाध्यायको अनुवाद) जोडदार रूपमा समाजवादको पक्षपोषण मात्र होइन, समाजवाद नै अद्वितीय वि

तारा पौडेल कविता म खुल्ला किताब हुँ सबले पढ्दा हुने धेरै थोरै ज्ञान भए सबले बाँडदा हुने सादा जीवन उच्च बिचार सबले लिए हुने पश्चातापमा बाच्ने जीवन मरे तुल्य हुने पसिनाको थोपा भित्र अनाज धेरै हुने त्यहि अनाजको मुल्य आज किन निम्न हुने सतहिमा सृजनाका भाब धेरै हुने त्यहि भाबलाई पोख्न खोज्दा कोहि जन त रुँने खुशीहरुमा खुल्नु पर्छ दिल खोली खोली पिर मात्र गर्दा धेरै दुस्ख हुन्छ भोलि धेरै धेरै ज्ञान भए सबले बाँडदा हुँने।

शुभद्रा भट्टराई कविता मन जल्न बल्नु पर्दैन सलाई बिना आगो नै खाग हुन्छन् मन भित्रका रहर जाँगरका बेर्नाहरू बिना समिदाले नै जलाउछन् मनका चरूहरू जोर्नु पर्दैन मनको चुल्होमा आगो मन आफै हो रापको भट्टी ठोस्नु पर्दैन मनको अगेनोमा दाउरा भरोसा र विश्वासको बन्धन टुटे पछि आफै सल्कन्छ दन्कन्छ पकाउँछ मन र मन भित्रको सामान

तारा पौडेल गजल गरेको बाचा नै नतोडे तिमिले मलाई अँगाली नछोडे तिमीले अन्तै जीन्दगी मोडेमा तिमीले सफर बिचैमा नतोडे तीमीले बसेको दिलमा जमेर तिमीले बजार्दै मुटु नफोड तिमीले छ पुष्प सरी झै नमार तिमीले मनैको बगैचा सिगाँरे तिमीले दिलैको बिछ्यौना सपारे तिमीले अचानो नबन्दै नियाल्नु तीमीले छोपेर बेदना हिँडेको तीमीले सुखनै कती छ बुझेको तिमीले गरेको बाचा नै नतोडे तिमीले मलाई सँगाली नछोडे तिमीले ईलाम(पशुपतिनगर)

कविता चक्रवर्ती गड्तौला सालबन्दिको चौतारी यो सम्झिएछु आज बुढा(पाका, ती तन्नेरी सुस्ताउँथे साँझ । हलोजुवा, कोदाली र ढिकी, जाँतो गरि बिसाउन थकानलाइ बस्थे वरिपरि ।। तल्ला घरे, मास्ला घरे, नयाँ घरे अरे कोही तरे ती जिन्दगी कोही शहर झरे । तन्नेरीका दन्त झरे गाला मुजा परे मन खोल्ने चौतारी यो अहिले एक्लै छ रे ।। मच्चिएर, हल्लिएर घोडचढी मानी त्यही खेल खेल्थिउँ हामी ठाउँ छानीछानी । बेग्लै थियो संसार त्यो बेग्लै आनिबानि उस्तै बग्ला माछा मार्ने त्यो कुलाको पानी ।। आज पनि लुकामारी खेल्नलाइ जाउँ । समयलाइ निमोठेर फर्किएर जाउँ । जस्तो लाग्छ तर पनि टाढै हुन्छु किन ? सक्छ्स भने ए चौतारी आइज मलाइ लिन । पर्खिएर बसिरहे जस्तो लाग्छ तैंले समयले खोसेको छ बालापन अहिले । सक्दिन म फर्काउन बितेका ती दिन सक्छ्स भने ए चौतारी आइज मलाइ लिन।। (गड्तौलाको फेसबुकबाट)

- झपेन्द्रराज बैद्य   एउटी मन्दरा बहुआयामिक यात्रा अनेकअनेक जात्रा लाखौँ–लाखौँ छन् मन्दरा । रित्तो पेट र भरी मन आक्रोश र क्रन्दन आक्रान्त छ जीवन दमनमाथि दमन तर छैन निहुरिएको शिर हप्तौँ दिन भोकभोकै कहीँ त छन् कबाफ ठाँट, बाँट, रबाफ कोटकन्दरामा बस्छन् मन्दरा तर खेद छैन छैन घरमा दाना मकै । कोरोनाको लकडाउन काम छैन कहीँ–कतै राहतमा पाँच किलो चामल आहत छ कुहिएको तैपनि दुई छोरा, तीन छोरी छ छन त कुहिएको चामल नब्बे दिनको लकडाउन रैती जेसुकै गरून् घरमा छैन अन्नको दाउन जालीले छेकेको तैपनि छर्लङ्गै देखेको कोरोनाको छ १० अर्ब तर छन् जनता बेखबर ! पीसीआर माग्दा जनतालाई भाटा, पानीफोहोरा अश्रुग्याँस तर छैन जनता निरास, हतास कोरोनाले धेरै कुरा सिकाउँछ फासिवाद कस्तो छ सिकाउँछ । एमसीसीमा अल्पमत हुँदा बैठक हराउँछ ‘एमसीसी झ्यालबाट होइन ढोकाबाट आउँछ’ यही कुरा साम्रा