कृषि र किसान

काठमाडौं,जेठ २, २०७८ कोरोनाको कहरले जनजीवन अस्तव्यस्त भइरहेका बेला भटाभट कुखरा मर्न थालेपछि किसान चिन्तित हुन थालेका छन् । पछिल्लो समय किसानको खोर नै रित्तो हुनेगरी कुखुरा मर्न थालेको किसानको गुनासो छ । “मेरो खोरमा केही दिनयता दुई हजार पाँच सय कुखुरा मरे। डोजर लगाएर गाड्नुको विकल्प छैन,” चितवनका एक व्यावसायिक किसान भन्छन्, “मर्ने कुखुरामा दाना पानी कम खाने, हरियो दिसा गर्ने, मुन्टो बटार्ने, अण्डा कम दिनेजस्ता लक्षण देखिएपछि भटाभट मर्न थालेका छन् ।” कुखुरामा देखिने यस्ता लक्षण एक प्रकारको सरुवा रोग रानी खेतको भएको विज्ञको भनाइ छ । पछिल्लो समय चितवनलगायत कुखुरा उत्पादन बढी हुँदै आएको क्षेत्रका किसान यस्तै रोगको समस्यामा छन् । राष्ट्रिय पन्छी रोग अन्वेषण प्रयोगशाला भरतपुरमा गरिएको परीक्षणमा पनि यसरी मर्ने कुखुरामा रानीखेत भेटिएको प्रयोगशालाका सूचना अधिकारी पशु चिकित्सक इन्दुराय यादव

बबि बस्नेत मौरीपालन मौरी अन्य किराहरूमध्ये एक फाइदाजनक र धेरै संख्यामा रहने किरा हो । नेपालमा मौरी प्राचीन समय देखिनै पालन गर्ने गरिन्थ्यो।पुरानो समयमा मौरीलाई काठको बाकस, काठको खोपा, काठको मुडा आदिमा राखेर पालन गर्ने गरिन्थ्यो।यही शिलशिलामा आधुनिक तरिकाबाट निकाल्न मिल्ने चौकोस फेर्म घारको आविष्कार भयो।मह मदानीको आविष्कार भएपछि मौरीलाई व्यवसायिक रूपमा फर्म खोलेर पालन गर्न सकिन्छ।मेलीफेरा र सेराना जातका मौरी पालन गर्दा राम्रोसँग उत्पादन लिन सकिन्छ।मेलीफेरा जातको मौरीलाई तराई र भित्री मधेसमा पालन गर्न सकिन्छ भने सेराना जातको मौरीलाई उच्च पहाडी क्षेत्रमा पालन गर्न सकिन्छ। मौरी किसानहरूका लागि मित्र कीरा हो।मौरीले परागसेचन गरेर उत्पादन वृद्धि गराउने र फूलको रसबाट मह बनाउने काम एकै पटक गरिरहेको हुन्छ।मौरी बिना उचित परागसेचन नहुँदा खाद्यवस्तुको उत्पादनमा ह्रास आउँछ।नेपालमा यो बर्ष ४०औँ

वार्षिक १६ लाखसम्म बचत रेखा जोशी २०७८ बैशाख २५ रुपन्देहीको तिलोतमा नगरपालिका १४ का पन्नेलाल केवटले २२ वर्षदेखि तरकारी खेती गरिरहेका छन् । हजुरबा, बुबाको पालादेखि नै तरकारी खेती गर्दे आएका थिए । रत उनले पूर्खाले गर्दै आएको परम्पारखेतीलाई आधुनिक खेतीमा परिणत गरेका छन् । ‘हाम्रो पुर्ख्यौली पेसा नै कृषि हो तर बुबाहरूले थोरै खेती गर्दै आउनु भएको थियो’ उनले भने, ‘अहिले मैले आधुनिक तरिकाले खेती गरिरहेको छु । व्यवसायलाई पनि बढाउँदै लगेको छु । पहिला भन्दा धेरै राम्रो आम्दानी भइरहेको छ ।’ उनले थोरै जग्गाबाट तरकारी खेती सुरु गरेका हुन् । मेहनत गर्‍यौ भने कट्ठाको ५ देखि २५ हजार सम्म आम्दानी हुने पनि उनले बताए । उनले अहिले साढे ३ बिघा जग्गामा तरकारी खेती गरिरहेका छन् ।अहिले उनले गरेको खेती हेरेर गाउँका सबैले तरकारी खेती गरिरहेका छन् । ‘मेले गरेको हेरेर नै धेरैले तरकारी लगाएका छन् । विदेश व

यसअघिको मूल्यमा प्रतिक्रेट ३० रुपैंयाले वृद्धि २०७८ बैशाख २१ काठमाडौँ। अण्डाको मूल्य हालसम्मकै उच्च भएको छ । रोगका कारण कुखुरा मरेर उत्पादन घटेपछि मूल्य बढेको हो । लागत मूल्य अत्यधिक बढेका कारण मूल्य बढे पनि उल्लेख्य मुनाफा नहुने कृषकको भनाइ छ । नेपाल अण्डा उत्पादक सङ्घका केन्द्रीय उपाध्यक्ष किरण ओलीका अनुसार आजदेखि फार्ममा ठूलो अण्डा प्रतिक्रेट (३० वटाको) तीन सय ७० र मिडियमको तीन सय ४० पुगेको छ । यसअघिको मूल्यमा प्रतिक्रेट ३० रुपैंयाले वृद्धि गरिएको हो । ओलीको भनाइमा चार वर्षअघि अण्डाको मूल्य बढेर प्रतिक्रेट तीन सय ६५ पुगेको थियो । यसै वर्ष दुई महिनाअघि पनि प्रतिक्रेट अण्डाको मूल्य तीन सय ६० पुगेकामा केही दिनपछि घटेको थियो । एच ९ र रानीखेत रोगका कारण झण्डै २५ प्रतिशत कुखुरा मरेको किसान बताउँछन् । ओलीका अनुसार दैनिक २४ लाख अण्डा उत्पादन हुँदै आएकामा रोगका कारण घटेर १७ लाख हाराहार

महिनामा एक लाखसम्म आम्दानी रेखा जोशी २०७८ बैशाख २० उमेरको हिसाबले सानै छन्, तर तरकारी व्यवसायमा भने अबल्ल छन्, काठमाडौँ बुढानीलकण्ठका मिलन श्रेष्ठ । म्यानेजमेन्टमा व्याचलर गरेका उनले पढाई सकिने बित्तिकै अर्गानिक तरकारी व्यवसाय रोजे । २०७४ सालदेखि अर्गानिक तरकारी खेती सुरु गरेका उनले अर्गानिक तरकारीमा पनि बेमौसमी तरकारी खेती रोजेका छन् । उनको खेतमा अहिले टमाटर, साग, काउली, फर्सीलगायतका तरकारी पाइन्छ । कम जग्गाबाट खेती सुरु गरेका उनले अहिले व्यवसायलाई बढाएर ६ रोपनी जग्गामा खेती गर्दै आएका छन् । व्यवसाय सुरु गर्दा ६/७ लाख रुपैयाँ बजेट लागेको थियो । ‘सुरुका वर्षमा खासै आम्दानी भएन । मैले व्यवसाय सुरु गर्ने वर्ष नै असिना पानीले क्षति गर्‍यो ।’ उनले भने, ‘व्यवसाय नै छोड्न खोजेको थिए तर फेरि एक पटक एउटा व्यवसायमा हात हालेको, दर्ताहरू पनि गरेको थिए । यहाँको प्रतिनिधिहरूले पनि कृषि व्यवसा

डा.केदार कार्की  नेपालमा संगुर/बगुंर पालनको काम मूख्यतः सामाजिक एवं आर्थिक रुपले सिमान्तकृत बर्गका दलित, जनजाति, गरिब, बैज्ञानिक प्रविधि अर्थात उचित दाना आहारा खोर औषधि उपचार व्यवस्थापनद्धारा हुन सकिराखेको छैन् । वर्तमान अवस्थामा पनि पुरानै सुगूर/बंगूर पालन गरिदै आएको छ । यो छोटो आकारको जनावरको खास शारीरिक बनोट नहुने हुुदा यसको शारिरिक बृद्धि सुस्त हुने गर्दछ । जसले गर्दा सुगूर/बंगुरका पाठा/पाठी कम संख्यामा जन्मने, कम संख्यामा बाच्ने अनि निम्न गुणस्तरको न्यून मासू उत्पादन हुने गर्दछ । यसैपनि सीमान्तकृत, गरिब, सुकुम्बासीले पाल्ने यो जिब बगुर पालन अन्य आय आर्जनको श्रोत खोज्नु पर्ने हुदा पालेको सुगूर बंगुरको उचित स्याहार सूसार गर्न नसकिने हुदा प्रायः जसो ग्रामिण भेगमा यो जिब छाडा, डुलुवा कै रुपमा गाउ शहर बजार टोलको होटल रेष्टुरेन्ट घरायसी रसायन एबं मानब जन्य फोहर मैला खाएर आपmनो भरण पो

काठमाडौं, बैशाख १०, २०७८ झापाको गौरादह नगरपालिका–३ का राजन पन्तको घरमा पालेको गाईको बाच्छीले नब्याइकन नै चार दिनदेखि दूध दिन थालेपछि स्थानीयवासी अचम्मित भएका छन् । नब्याएको गाईले दूध दिएको हेर्न अहिले पन्तको घरमा बिहानदेखि बेलुकासम्म मानिसको भीड लाग्न थालेको छ । “चिकित्सा विज्ञानलाई आश्चर्यमा पार्ने गरी आफ्नै गोठमा बाँधेर पालेको २१ महिनाको बाच्छीले दूध दिन थालेपछि अचम्म लाग्यो,” पन्तले भने । पशु चिकित्सकलाई जाँच गराउँदा गाईले गर्भधारण नगरेको पाइएको गाईधनी पन्तले बताउँदै भने, “घरमा बाँधेर पालेको बाच्छी २१ महिनाको मात्र भयो । यसलाई कहीँ लगिएको पनि छैन ।” “एक हप्तादेखि बाच्छीको अचानक फाँचो ह्वात्तै बढ्यो । थुनसमेत ब्याएको गाईको जस्तो पघ्रेर आए । बाच्छीको थुन गानिन थालेपछि हामीले दुहुन थाल्यौँ । उसले आरामले दूध दिन थाल्यो,” गाईधनी पन्तले भने । अहिले दैनिक एक पटक दुहुने गरेको र दूध अल

९ बैशाख २०७८ newsofnepal टीकापुर । वैशाख कैलालीमा ब्रोइलर कुखुराको मासुको मूल्य बढेको छ । कैलालीमा एक सातामा ब्रोइलर कुखुराको मासुको मूल्य प्रतिकिलो रु १०० बढेको छ । कैलालीका बजारमा सहजरूपमा ब्रोइलर कुखुराको मासु नपाइने र पाइए पनि महँगो हुँदै गएको व्यवसायी बताउँछन् । ब्रोइलर कुखुरा एक साता पहिला जिउँदो प्रतिकिलो रु १९० र काटेर रु ३२० मा बिक्री हुने गरेको तर अहिले जिउँदो कुखुरा रु २८० सम्म र काटेको मासु रु ४२० मा बजारमा बिक्री भइरहेको छ । सातामा मासुको मूल्य प्रतिकिलो रु १०० का दरले बढेकाले मासुको बिक्रीमासमेत कमी आएको टीकापुरस्थित मासु व्यवसायी राजकुमारी चौधरीले बताउनुभयो । “मैले दैनिक १० देखि २० किलोसम्म मासु बिक्री गर्छु । बजारमा सहजरूपमा जिउँदो ब्रोइलर कुखुरा पाइरहने र मासु बिक्रीबाट राम्रो मुनाफा हुने भएकाले नियमित यही काम गर्दै आएकी छु”, उहाँले भन्नुभयो, “केही दिनदेखि कुखुरा प

काठमाडौं, बैशाख ५, २०७८ सहुलियतपूर्ण कर्जाअन्तर्गत व्यावसायिक कृषि तथा पशुपक्षी कर्जामा पनि बैंकहरू धितोको माग गर्छन् । फागुनसम्ममा बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट ५ प्रतिशत ब्याजअनुदानको कृषिका लागि जारी कुल सहुलियतपूर्ण कर्जाको १ दशमलव ८ प्रतिशतमात्रै विनाधितो लगानी भएको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार यस अवधिमा कुल रू. ८८ अर्ब २९ करोड २३ लाख कर्जा प्रवाह भएको छ । यसमध्ये रू.१ अर्ब ६० करोड मात्र बीनाधितो कर्जा दिइएको हो । बाँकी रू. ८६ अर्ब ६९ करोड १५ लाख बराबरका सहुलियत कृषि कर्जा धितोमा मात्रै प्रवाह भएको छ । फागुनसम्म ब्याज अनुदानको व्यावसायिक कृषि तथा पशुपक्षी व्यवसाय कर्जाबाट ३८ हजार ३ सय ५५ जना लाभान्वित भएका छन् । एकै महीनामा थप २ हजार ५ सय ४२ जनाले यस्तो कर्जा लिएका छन् । विनाधितो कर्जा प्रवाह रकम कम भए पनि ऋणी संख्या र कुल कर्जा प्रवाह कृषिक्षेत्रमा अधिक गएको छ । आर्थिक अभ

काठमाडौं,बैशाख ४, २०७८ छथरजोरपाटी गाउँपालिका–६ का अमरबहादुर थापाले २५ रोपनीमा बन्दा, आलु, मटर र साग बाली लगाएका थिए। तर, बिहीबार साँझ असिनाले सबै नष्ट गरेको छ। ८ लाख रुपैयाँ नोक्सानी भएको थापाले बताए। ‘आलुबाहेक बन्दाकोभी, मटरकोसा र साग टिप्ने बेला हुन लागेको थियो’, थापाले भने, ‘तर, विनाशकारी असिनाले सबै सोत्तर बनायो।’ उनले लघुवित्त र सहकारीबाट ३ लाख रुपैयाँ ऋण काढेर तरकारी खेती गरेका थिए। तरकारी नष्ट भएपछि ऋण कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता भएको छ। यस्तो विनासकारी असिना २९ वर्षअघि २०४९ सालमा परेको उनको भनाइ छ। त्यसयता असिना परे पनि तरकारी बाली क्षति परेको थिएन। अर्का स्थानीय दीपक गुरुङको २० रोपनीमा फलेको तरकारी असिनाले चुटेर नष्ट गरिदिएको छ। ‘बिहीबार बिहानसम्म वारी तरकारीले हरियै देखिन्थ्यो’, गुरुङले भने, ‘शुक्रबार बिहान हेर्दा जग्गा मात्रै देखें।’ ३ लाख रुपैया नोक्सानी भएको उनले बताए।